In gesprek met bestuurder Hajo Renkema
In deze eerste editie van ‘In gesprek over kwaliteitsontwikkeling in het POS’ een verslag van het gesprek dat ik met Hajo Renkema had over dit thema. Hajo is bestuurder van Cadans Primair (voorheen SKIPOS) en draagt gezamenlijke kwaliteitsontwikkeling een warm hart toe. Dit heeft er in zijn bestuur mede voor gezorgd dat de Inspectie van het Onderwijs de kwaliteitszorg van zijn stichting op alle onderdelen goed heeft beoordeeld.
Als het gaat over het belang van kwaliteitsontwikkeling dan houdt Hajo er een aantal uitgesproken en heldere opvattingen op na. Dit schijnt door in zijn rol als bestuurder van Cadans Primair en in zijn betrokkenheid bij het POS. Hajo ziet kwaliteitsontwikkeling in essentie als een gezamenlijke verantwoordelijkheid en collectieve doelstelling die absoluut ten dienste staat van het leren van kinderen en professionals. Naast de docenten en begeleiders op de lerarenopleidingen, speelt juist ook het werkveld een cruciale rol in het opleiden van de leerkrachten van de toekomst.
Ook bestuurders hebben een belangrijke invloed bij het ontwikkelen en opleiden van de beroepsgroep. Naast een rol als inspiratiebron of facilitator denkt Hajo ook aan de invloed van bestuurders op het organiseren van kennisdeling en het benutten van wervingskracht voor nieuwe onderwijsprofessionals. ‘Maak het aantrekkelijk voor studenten om ook na hun stageperiode bij jouw bestuur te komen werken en daag (aspirant) leerkrachten uit, geef ze ruimte maar zorg tegelijk voor voldoende focus op de benodigde leerkrachtvaardigheden en houdingsaspecten’. De rol van de mentor op de scholen wordt hierbij overigens steeds belangrijker; Hajo gunt binnen zijn bestuur dan ook alle studenten een excellente mentor. Om dit te realiseren is nauwe samenwerking met de PABO’s van belang evenals een structurele dialoog met de betrokken studenten, mentoren en hun schoolleiders.
“Kwaliteit garandeer je door de kwaliteitszorg zo in te richten dat de focus van alle medewerkers voortdurend op gezamenlijk geformuleerde en doorleefde ambities is gericht”
No-nonsens
Ten aanzien van kwaliteitszorg en kwaliteitsontwikkeling zijn deze voor Hajo niet gebonden aan talloze protocollen, handboeken en matrixen. Hij streeft naar een no-nonsense aanpak met een heldere en doorleefde focus op wat er werkelijk toe doet. Dit is ook zichtbaar in stichtingsbeleid van Cadans Primair (zie afbeelding). Het is juist de kunst om te komen tot een kwaliteitscultuur waarin op basis van gezamenlijke betrokkenheid en verantwoordelijk wordt gewerkt aan kwaliteit op alle lagen in de organisaties. In het bouwen aan een kwaliteitscultuur in het onderwijs kunnen de verschillende kwaliteitssystemen die bestuurders hanteren worden verrijkt door de kwaliteitsaanpak van het POS.
Kansen voor bestuurders
Hajo ziet vooral een passende plek voor de inzet van het instrument ‘bestuurlijke betrokkenheid vergroten’ bij het inzichtelijk maken van de beginsituatie binnen besturen. De huidige praktijk leert echter dat dit instrument helaas nog erg wisselend wordt ingezet. Dit maakt ook dat de inzichten en opbrengsten van het instrument in veel gevallen niet zijn verweven in de bestaande kwaliteitscycli en kwaliteitssystemen die op bestuursniveau worden gehanteerd. Hajo ziet dit als een gemiste kans daar deze scan juist een waardevol instrument is om scherp zicht te krijgen op de actuele situatie en ontwikkelmogelijkheden. Hajo stelt dat deze realiteitstoetsing en analyse op basis van de scan de bestuurders kan helpen bij het spiegelen van het eigen stichtingsbeleid en visie op leren en ontwikkelen. Op het moment dat alle betrokken POS bestuurders dit instrument zo zouden benutten (en hierover de inhoudelijke dialoog over wordt gevoerd) ontstaat meer zicht op ontwikkelthema’s en knelpunten.
Hajo herkent in zijn dagelijkse praktijk echter een verschil in rolneming bij bestuurders als het gaat over (samen) werken aan kwaliteit. Ook merkt hij een diversiteit op in opvattingen over kwaliteitsontwikkeling en de mogelijke samenhang tussen kwaliteitsontwikkeling op bestuurs- of POS niveau. Een globale tweeverdeling in de zienswijzen en gerichtheid levert hem het beeld op van facilitators en visionairs. De eerste groep richt zich overwegend op facilitering en het optimaliseren van processen om leren en kwaliteit mogelijk te maken. De andere groep is meer gericht op lonkende perspectieven en benut de voorbeeldfunctie van bestuurders als inspiratiebron en ‘storyteller’. Beide invalshoeken zijn zeker van belang en in meer of mindere mate ook aanwezig. Hajo schaart zichzelf onder de groep van meer visionair ingestelde bestuurders die zich als inspiratiebron richt op het gezamenlijk formuleren van ambitieuze vergezichten. Van essentieel belang is hierbij de ruimte voor de professionals die betrokken zijn bij de primaire processen. Hajo gelooft hierbij sterk in het ‘subsidiariteitsprinicipe’ wat voor hem betekent dat activiteiten, verantwoordelijkheid en besluitvorming zoveel mogelijk laag in schoolorganisatie moet worden kunnen genomen.
Panelgesprekken
Aan het bevoegd gezag dus de opdracht om de verbinding en samenhang te realiseren tussen ontwikkelingen op stichtingsniveau en de diverse scholen van Cadans Primair. Een belangrijk middel om deze verbinding en afstemming te realiseren is de dialoog en ontmoeting. Hajo ziet de werkwijze met (compacte) panelgesprekken op POS niveau dan ook als zeer nuttig en aantrekkelijk. Zeker ook door de toenemende grootte van het POS als geheel. Door structureel in overleg te gaan met elkaar in diverse groepssamenstelling kunnen juist ook de bestuurders op basis van professionele en persoonlijke nieuwsgierigheid kwaliteitsformatie verzamelen: door schoolbezoeken, gesprekken met basisschoolcoaches, ouders, leerlingen, etc.
Marlon van de Put, maart 2019
